Lessuggesties en tips
Een permanente plek voor formatief evalueren in je onderwijs
Hoe zorg je ervoor dat je formatief evalueren een permanente plek geeft in je onderwijs? Wat is daarvoor nodig?
Belangrijk is dat je het onderwijs richt op een aanpak waarbij jij, in gesprek met de leerlingen, inzicht krijgt in het leerproces. Goed inzicht hebben in het leerproces van leerlingen betekent namelijk dat je helder hebt waar de leerling naartoe werkt. Het betekent ook dat je een goed beeld hebt waar de leerling staat; en dat je de leerling gerichte instructie, mogelijk feedback geeft en verder op weg helpt. Hieronder volgen tips om dat gesprek over het leerproces met je leerlingen aan te gaan en om formatief evalueren een plek te geven in een opdracht, les of lessenserie.
Formatieve evaluatie bij lessuggesties Passende perspectieven
Twee lessuggesties uit de publicatie Taal in de profielvakken: Lessuggesties Passende perspectieven vmbo bb/kb zijn aangepast door er formatieve evaluatie in op te nemen. Het gaat om de lessuggesties:
- Een kookboek maken bij kennismaking met het profiel HBR
- Zakelijke e-mail schrijven bij het profiel E&O
Tips om goed inzicht te krijgen in leerproces van de leerlingen
- Werk aan ‘een neus voor kwaliteit’: maak er een gewoonte van om met leerlingen te communiceren over leerdoelen en succescriteria. Met andere woorden: laat het `wat` en `hoe goed` regelmatig aan de orde komen.
- Begin lessen(series) altijd met vooruitkijken: Wat ga je leren? Wat moet (wil) wil je wanneer kunnen? Aan welke criteria moeten je prestaties voldoen? En hoe ga je daaraan werken?
- Communiceer met leerlingen over hun individuele leerdoelen en prestaties. Leer hen om hier zelf over na te denken en om zelf keuzes te maken.
- Geef ruimte voor het werken aan die individuele doelen en neem ruimte voor differentiatie.
- Leer leerlingen om zichzelf en elkaar te beoordelen en elkaar feedback te geven.
- Laat zien hoe je iets aanpakt (`modellen`) of geef voorbeelden, dit helpt de leerlingen om succescriteria te formuleren.
- Communiceer met (individuele) leerlingen over hun leren. Wat zijn hun behoeften en verwachtingen? Wat gaat goed en wat gaat minder goed? Waar kan dat aan liggen?
- Zorg dat je de cyclus van formatief evalueren zowel op de lange termijn doorloopt als op de middellange termijn, en gebruik binnen lessen veel werkvormen die bijdragen aan de ‘neus voor kwaliteit’ en aan het inzicht van leerlingen in hun eigen leren.
- Bedenk hierbij steeds welke rol je gaat spelen als leraar en hoe je de leerling zelf en zijn medeleerlingen een rol wilt geven.
- Plan regelmatig een gesprek met de leerlingen over de opbrengsten: wat heb jij geleerd en wat zou jij de volgende keer anders doen?
- Denk er bij het voorbereiden van je lessen bewust over na hoe je alle fasen van de cyclus kunt opnemen in je onderwijs. (zie de tips hieronder)
Tips om formatief evalueren een plek te geven in een opdracht, les of lessenserie
- Zorg dat je begint met het verhelderen van leerverwachtingen en het formuleren van succescriteria en het daarmee zichtbaar maken waaraan een leerlingproduct of prestatie moet voldoen.
- Kies werkvormen die succescriteria naar boven halen waarbij leerlingen actief betrokken zijn. Denk hierbij o.a. aan werkvormen waarbij leerlingen samenwerken, zodat er gelegenheid is om het met elkaar over succescriteria te hebben.
- Pas ook werkvormen toe waarbij leerlingen leren vragen te stellen: wat wil ik weten, wat is een goede aanpak, wat is betrouwbaar?
- Bouw een check op succescriteria in, in eerste instantie door de leerling zelf en/of medeleerlingen.
- Zorg dat je aan het eind van de opdracht ingaat op de vraag: Wat heb je geleerd van deze opdracht? Wat neem je mee?
- Betreft de opdracht of lessenserie naast Nederlands ook een ander vak, stem dan goed af met de betreffende collega over de succescriteria. Zorg dat in de verschillende lessen dezelfde succescriteria aan de orde komen.