Hoe werkt het?

In 10 minuten leerlingen op weg helpen

Het doel van '10x10' is om leerlingen van de onderbouw van het voortgezet (speciaal) onderwijs inzichten, kennis en ervaring te laten opdoen op het gebied van samenwerken en zelfregulering. Steeds staat een ander aspect van de vaardigheden centraal.

Door met elkaar te praten over samen­werken en over de meerwaarde ervan boven individueel werken, kunnen leerlingen samenwerken zinvoller en (daardoor) leuker gaan vinden. Ze leren om samenwerking beter vorm te geven en zowel het proces beter te laten verlopen als samen betere resultaten te behalen.

Door met elkaar te praten over zelfregulering leren leerlingen zichzelf beter kennen. Ze krijgen beter zicht op hun eigen capaciteiten en karakter en leren hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen, hoe ze dingen beter kunnen aanpakken, etc. Met aandacht voor zelfregulering krijgen leerlingen de kans zich hierop bewuster te ontwikkelen, en beter en met meer plezier te functioneren op school en daarbuiten.

Wat is 10x10?

10x10 is een inspiratieproduct dat je als leraar vervolgens samen met de leer­lingen op maat maakt. 10x10 bestaat uit 10 klassengesprekken van 10 minuten over (deelaspecten van) samenwerken en zelfregulering. In de werkperiode na een klassengesprek zoek je zelf naar kansen om met de besproken aspecten van die vaardigheden aan de slag te gaan. Door de mogelijkheden van aanpassing en aan­vulling is 10x10 breed te gebruiken.

In de 10 klassengesprekken komen alle onderdelen van de SLO-leerlijnen samenwerken en zelfregulering aan bod. In elk gesprek ligt de focus op een bepaald aspect, met de ene keer nadruk op samenwerken, de andere keer op zelfregulering. De gesprekken staan in een volgorde, maar je kunt ervoor kiezen hiervan af te wijken. Je kunt ook besluiten om bijvoorbeeld 8 gesprekken te voeren in plaats van 10. In dat geval mis je de verdieping op een aspect, maar komen de vaardigheden als geheel nog steeds voldoende aan bod.

Hoe werkt 10x10?

Breng 10 keer (aspecten van) samenwerken en zelfregulering aan de orde door:

  • een korte inleiding van het onderwerp van gesprek;
  • het klassengesprek van 10 minuten;
  • een korte samenvattende afsluiting met een vooruitblik op de komende werkperiode;
  • (reguliere) lessen/activiteiten na het klassengesprek.

Voer de klassengesprekken in:

  • vaklessen, vakoverstijgende projecten of mentorlessen;
  • 1x per week of meer dan een gesprek per week.

Na elk klassengesprek:

  • kies je activiteiten waarin je kunt terugkomen op het onderwerp van gesprek;
  • benut je kansen in reguliere lessen voor bewustwording en oefening van de vaardigheid;
  • stem je af met andere leraren wat er aan de orde komt en is geweest, zodat ook zij in hun lessen aandacht kunnen besteden aan het onderwerp van het klassengesprek.

Waarom samenwerken en zelfregulering belangrijk zijn om te leren

Weinig mensen werken alleen. Leerlingen werken vaak samen bij opdrachten en de meeste mensen in het arbeidsproces maken deel uit van een team. Als groepje, als team, wil je een bepaald resultaat halen. Dat gaat beter als je goed en plezierig met elkaar kunt samenwerken. Ook buiten school en werk kom je in allerlei situaties waarin je met anderen samenwerkt.

Zowel op school als daarbuiten moeten leerlingen zelfstandig handelen, daarvoor verantwoorde­lijkheid nemen en rekening houden met de eigen capaciteiten. Daarover gaat het bij zelfregulering. Het gaat om het heft in handen te nemen en niet klakkeloos aanwijzingen of voorschriften te volgen. Daarvoor is het nodig zicht te hebben op de eigen doelen, motieven en capaciteiten.

Samenwerken en zelfregulering zijn verschillende vaardigheden die in 10x10 samen aan bod komen, omdat ze goed bij elkaar passen. De vaardigheden versterken elkaar en ze kunnen goed samen worden geoefend.

Samenwerken betekent dat je taken verdeelt, goed gebruik maakt van ieders mogelijkheden, overlegt en luistert. Dan is het handig als je jezelf kent, weet waar je goed in bent en weet wanneer jij op je best bent. En als je kunt nadenken over hoe jij dingen aanpakt en over wat je kunt doen als je ergens geen zin in hebt, heb je meer grip op situaties waarin je samenwerkt. Als je jezelf kunt sturen, ofwel reguleren, hebben jij en anderen daar voordeel van. Het helpt bij het leren, bij het uitvoeren van taken en om (samen) iets voor elkaar te krijgen.

Brede vaardigheden staan niet centraal (maar doen altijd mee)

Algemene of brede vaardigheden, zoals samenwerken en zelfregulering, spelen altijd en overal een rol bij wat je doet. Vaardigheden zijn altijd gekoppeld aan een inhoud en aan bepaalde situaties. In het onderwijs kun je zeggen dat vaardigheden vakdoorsnijdend zijn. Bij allerlei vakken werken leerlingen aan opdrachten. Bij Nederlands moeten ze bijvoorbeeld samen een interview voorbereiden. De inhoud van het vak Nederlands staat centraal, het samenwerken komt erbij. Zelfregulering is voortdurend aan de orde, zowel als je alleen bent (bijvoorbeeld als je huiswerk moet maken) als in situaties waarin je met anderen samen bent. Altijd speelt mee: welke doelen stel je, wat wil jij, hoe gedraag je je, hoe reageer je, etc.