/
SLO zet expertise in voor onderwijs op afstand
In de persconferentie van 15 maart 2020 kondigde minister-president Rutte een ‘intelligente lockdown’ aan voor heel Nederland. De tijdelijke sluiting van alle onderwijsgebouwen was een van de ingrijpende maatregelen om de coronapandemie te kunnen indammen. Het was duidelijk dat leraren en schoolleiders per direct anders moesten nadenken over hun onderwijs. Curriculumontwikkelaars Matthijs Driebergen, Stephanie Kastelein en Gerdineke van Silfhout blikken terug op het overleg dat zij hadden op de ochtend van 16 maart, en de vragen die SLO kon helpen beantwoorden voor het onderwijsveld.
Al snel bundelden SLO-medewerkers hun beschikbare kennis over onderwijs op afstand in een themapagina op de website. Gedurende het jaar werd het een verzameling van aandachtspunten en tips om leerdoelen te prioriteren en de kwaliteit van thuiswerk te borgen. Ook werden er taakkaarten ontwikkeld om onderwijs op afstand voor leerlingen van het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs beter mogelijk te maken.
"We bevonden ons in een situatie die niemand had kunnen voorzien", begint Gerdineke, "maar omdat we bij SLO de afgelopen jaren al intensief hadden ingezet op het prioriteren van leerdoelen, het vergroten van het curriculumbewustzijn én formatief evalueren waren we in staat om scholen handvatten te bieden bij het inrichten van onderwijs op afstand."
Al snel bleek dat de scholen voor langere tijd dicht zouden blijven. "Je kunt niet verlangen dat alle lesstof ook op afstand aan bod komt", vindt Matthijs. "Bij onderwijs op afstand is de onderwijssituatie verre van ideaal en ook de begeleiding is minder intensief.
Via onze website adviseerden we leraren om de belangrijkste leerdoelen voor hun groep in kaart te brengen en drastisch te schrappen in de rest. Om te beginnen met groep 8, omdat juist deze leerlingen een goede begeleiding naar de brugklas nodig hebben. Ons advies was om vooral in te zetten op basiskennis en -vaardigheden taal en rekenen, in combinatie met de samenhangende vakken van wereldoriëntatie. Bovendien adviseerden we generieke leerdoelen zoveel mogelijk te vertalen naar de actualiteit en de context van de school en leefomgeving van de leerlingen. Nadat we de leerdoelen voor groep 8 geprioriteerd hadden, hebben we ook de leerdoelen voor groep 3/4, 5/6 en 7 onder handen genomen."
Matthijs Driebergen
Gerdineke van Silfhout
Stephanie Kastelein
Tekst:
Brigitte Bloem
Kwaliteit en samenhang
"De online informatie hebben we deels uitgewerkt vanuit onze eigen expertise, deels hebben we gebruik kunnen maken van werk van anderen", vervolgt Gerdineke. Zo werden uitgewerkte voorbeelden ingezet van Marcel Schmeier, en ook van de publicatie van Dominique Sluijsmans en anderen over toolgericht of doelgericht onderwijs werd dankbaar gebruik gemaakt. "Omdat toetsing op afstand lastig is, hebben we een boost kunnen geven aan formatief werken", aldus Gerdineke. "Dat zie je in de tips en adviezen over het borgen van de kwaliteit van thuiswerk terug."
De SLO-collega’s waren zich ervan bewust dat alle aandacht in eerste instantie uit zou gaan naar taal en rekenen. Dat vonden ze ook niet meer dan logisch. Toch hebben ze ook gekeken naar hoe ze onderwerpen uit wereldoriëntatie en later ook kunstzinnige oriëntatie konden integreren. In het project Samenhang werkt SLO samen met Kidsweek in de Klas. Het project resulteerde aan het begin van de coronacrisis in lesmateriaal waarbij de samenhang tussen de verschillende vakken en leergebieden wordt versterkt. "Als samenhang goed wordt vormgegeven, draagt dit bij aan betekenisvol leren", zegt Matthijs. "De betrokkenheid en motivatie van leerlingen kan dan toenemen. Bij onderwijs op afstand is het de grote uitdaging om leerlingen gemotiveerd te houden. Een betekenisvolle, rijke context, waarbinnen je aan doelen uit verschillende leergebieden kunt werken, kan voor leerlingen motiverender werken dan losse taal- en rekenlessen." Het lesmateriaal is voor iedereen toegankelijk, zodat alle scholen die dat willen, het kunnen inzetten voor hun leerlingen.
Taakkaarten
Bij de aanvang van de eerste lockdown werkte Stephanie pas anderhalve maand bij SLO. Daarvoor werkte ze negen jaar als leraar in het speciaal basisonderwijs en praktijkonderwijs. Stephanie dacht aan haar oud-collega’s en hun leerlingen en had met ze te doen. Vanuit haar nieuwe functie moest ze toch iets kunnen betekenen voor haar vroegere collega’s, vond ze. In haar inwerkperiode had ze de publicaties van Passende perspectieven doorgenomen. "Ik raakte geïnspireerd door de publicatie over taal en rekenen bij de sectoren, overlegde met SLO-collega Annette van der Laan, die nauw betrokken was bij de ontwikkeling van kerndoelen voor het speciaal onderwijs en de Leerroutes Passende perspectieven taal en rekenen", vertelt Stephanie. "We besloten voor leerlingen in het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs die uitstromen naar de arbeidsmarkt activiteiten zodanig te formuleren, dat ze die zelf kunnen lezen en begrijpen en er zelf in een thuissituatie mee aan de slag kunnen én willen. We hebben toen vijf taakkaarten ontwikkeld met diverse werkopdrachten. De opdrachten hebben te maken met schoonmaken, koken, verzorgen van planten, verzorgen van dieren en klussen op school en passen bij uitstroom in de sectoren consumptief, groen, techniek en zorg & welzijn. Later is er nog een zesde bijgekomen, textiel verzorgen."
Via social media, actieve groepen op Facebook en LinkedIn, maar ook via nieuwsbrieven van de betreffende sectorraden zijn de scholen over de taakkaarten geïnformeerd. Al snel werden de taakkaarten massaal gedownload. Stephanie: "Blijkbaar was er veel behoefte aan geschikt materiaal voor deze doelgroepen. We kregen terug dat leerlingen het leuk vonden om met de taken aan de slag te gaan. Soms werden er zelfs challenges gehouden wie de meeste taken goed had uitgevoerd." Na de zomervakantie hebben Stephanie en haar collega Annette de taakkaarten voor thuis ook omgezet naar taakkaarten die op school kunnen worden gebruikt, waardoor leraren ze ook in de reguliere schoolsituatie kunnen inzetten. De taakkaarten voor thuis kunnen na de coronacrisis ingezet worden voor leerlingen die om wat voor reden dan ook tijdelijk niet naar school kunnen.
Ieders expertise benutten
Ook de pagina’s van Onderwijs op afstand werden en worden veelvuldig geraadpleegd. "We hebben goede reacties uit het onderwijsveld ontvangen", weet Matthijs. "Een bevestiging dat onze expertise van nut was en is bij het bieden van onderwijs op afstand." Terugkijkend zijn de drie collega’s tevreden dat er snel is gehandeld en dat ze hebben kunnen bijdragen aan het ondersteunen van de scholen in deze unieke situatie. "Het was een dynamisch proces, waarin we hebben laten zien hoe we ieders expertise bij SLO, op scholen en daaromheen konden benutten", besluit Gerdineke.